هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

 

هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۴۰ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و

به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است. در هفته‌ای که گذشت، دستکم ۴۸ صیاد و شکارچی غیرمجاز بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. بعلاوه بیش از ۳۵۷ تن چوب جنگلی در ۴ استان کشور کشف و ضبط شده و مجموعا ۱۵ متخلف در این راستا بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. از سوی دیگر مسئولان و کارشناسان متعددی از وضعیت بحرانی منابع آبی کشور خبر دادند که در این گزارش به تعدادی از آنها پرداخته شده است. همچنین طی هفته اخیر شاخص کیفی هوا دستکم در ۶ شهر ناسالم برای گروه‌های حساس و یا ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد. طی هفته ای که سپری شد انتشار اخباری مبنی بر ورود هشتاد کروکودیل زنده از مالزی به ایران برای دباغی کردن آنها و  استفاده از پوستشان، واکنش متعدد فعالان محیط زیستی را به همراه داشت. در هفته ای که گذشت بحران‌های محیط زیستی ناشی از سو مدیریت در مقوله پسماند و آلاینده های محیط زیستی، در نقاطی از کشور تداوم داشت. از دیگر اخبارهای محیط زیستی در این هفته می توان به مصدومیت حمید موسوی محیطبان، در پی درگیری با قاچاقچیان چوب در شهرستان خانمیرزا اشاره کرد.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

در هفته‌ای که گذشت، مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز با اشاره به نگهداری از گونه های وحشی حیوانات توسط برخی افراد سودجو عنوان کرد: متاسفانه برخی از گونه های حیات وحش که باید به صورت طبیعی در زیستگاه های اصلی خود باشند توسط مردم در قفس نگهداری می شوند؛ این گونه ها بومی یا غیر بومی ایران هستند.

طی روزهای اخیر اخباری مبنی بر ورود هشتاد کروکودیل زنده از مالزی به ایران برای دباغی کردن آنها و  استفاده از پوستشان در رسانه ها منتشر شد که در پی آن عده‌ای از دوستداران حیات وحش و فعالان محیط زیستی با راه‌اندازی کارزاری به ورود کروکودیل برای دباغی پوست آن اعتراض کردند و خواستار جلوگیری از این ادامه این تجارت شدند.

فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی

خشک‌سالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجهٔ آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.

خشکسالی و کمبود آب در بسیاری از استان های کشور رو به افزایش است و خسارات جبران ناپذیری را بر اکوسیستم این مناطق وارد کرده است. برخی از رودخانه ها و منابع آبی، در سایه کاهش باران و فقدان مدیریت بارش های حداقلی، کاملا خشک و یا در شرف از بین رقتن هستند و شماری از تالاب هایی که از جایگاه ویژه ای در اکوسیستم، محیط زیست و تامین معاش زندگی افراد ساکن منطقه داشتند، خشک شده اند. به عقیده برخی از کارشناسان، سد سازی های غیر مهندسی و بی رویه، از دلایل اصلی مشقت های وارده بر کشاورزان، دامداران، ساکنین و دیگر جانداران متعلق به منطقه است.

در این هفته سرپرست معاونت حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان گفت: میزان ذخیره سد زاینده رود بعنوان منبع اصلی تامین آب استان اصفهان با کاهش چشمگیری روبروست و حدود ۸۶ درصد آن خالیست.

همچنین مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی عنوان کرد: حجم آب دریاچه ارومیه با ۲ میلیارد و ۴۵۰ میلیون مترمکعب فعلی نسبت به مدت مشابه سال گذشته نصف شده است.

بخش‌های وسیعی از کشور از اُفت سفره‌های زیرزمینی آب تاثیر گرفته و قلب دشت‌ها در بحران خشکسالی و بی‌توجهی انسان‌ها چاک چاک شده است؛ صحبت از پدیده ای خزنده به نام فرونشست و مرگ پنهان زمین در ایران است که حیات را تهدید می‌کند؛ اخیرا رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشاف معدنی کشور با بیان اینکه میزان آبی که درون زمین فرو می‌رود با میزان آب استخراج شده متناسب نیست، اظهار کرد که همین امر باعث بروز پدیده فرونشست در همه جای کشور به‌جز استان‌های گیلان و مازندران شده است. فرونشست به معنی فرو ریزش و یا نشست سطح زمین است که به علت‌های متفاوتی در مقیاس بزرگ روی می دهد.

در این هفته مدیر روابط عمومی آب منطقه ای فارسبا بیان اینکه حجم آب ۳ سد استان فارس منفی و در حال حاضر ۵۷ درصد مخازن سدها خالی است، اظهار کرد: مجموع آب قابل استفاده از ۹ سد استان فارس بیش از ۷۸۸ میلیون متر مکعب است که این میزان ۴۳ درصد از حجم آب قابل استفاده سدهای استان است.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۴۸ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۱۴ گزارش منابع رسمی است، در استان های خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، هرمزگان، فارس، مازندران، زنجان، گلستان، گرگان، اردبیل، تهران، آذربایجان غربی و کردستان بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

افزون بر این، بیش از ۳۵۷ تن چوب جنگلی در استان‌های قزوین، کردستان، آذربایجان غربی و لرستان  کشف و ضبط شده و مجموعا ۱۵ متخلف در این راستا بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

در خبری دیگر، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: از ابتدای سال تاکنون ۱۸۶ متخلف زیست محیطی در استان بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

دیر زمانی ‌ست که در سایه نبود حمایت های قانونی، بسیاری از محیطبانان و جنگل بانان کشور، طی درگیری های متعددی که با شکارچیان متخلف و یا قاچاقچیان چوب دارند، بر اثر اصابت گلوله متخلفین مذکور جان خود را از دست می دهند و یا مورد ضرب و شتم قرار می گیرند. شایان ذکر است که در پی وخیم تر شدن اوضاع اقتصادی کشور و بدنبال آن افزایش تخلفات محیط زیستی اعم از شکار غیر مجاز و قاچاق چوب، میزان این ناملایمتی ها توسط متخلفین رشد چشم گیری داشته است. علیرغم وعده های مسئولین مبنی بر رسیدگی مجدد، تجدید نظر و اصلاح قوانین مربوط به حمایت از قشر محیط بانان، تاکنون در زمره عمل اقدامی در این خصوص صورت نگرفته است.

در هفته گذشته حمید موسوی، محیطبان در پی درگیری با قاچاقچیان چوب در شهرستان خانمیرزا،  از ناحیه زانوی راست دچار مصدومیت شد.

حمید موسوی محیط بان

در هفته ای که گذشت، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس با بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست در سال‌های گذشته هیچ گونه حمایتی از محیط بانان نداشته است، عنوان کرد: طرح تبدیل وضعیت محیط بانان را خودم نوشتم و ۷۰ امضا دارد، با این حال اما تاکنون یک نفر از سازمان حفاظت محیط زیست پیشنهادی ارائه نکرده است.

سمیه رفیعی با بیان اینکه محیطبانان حق کفش و لباس و غذا را هم ندارند، ادامه داد: موتور‌هایی به محیط بانان داده اند که توان حرکت روی شیب ۴۵ درجه را هم ندارد، این در حالی است که حتی پول بنزین آن را نیز تامین نمی کنند!

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

در این هفته عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه کش‌مکش‌های تمام نشدنی میان نهاد‌های مسئول، معضل معضل آلودگی هوا را چند ده برابر کرده است، گفت: در تهران سالانه افراد زیادی به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و بر اساس آمار، آلودگی هوا  سالانه حدود ۴ هزار مرگ زودرس را در پایتخت به رقم می زند.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای مشهد ۱۱۷، اراک ۱۸۷، اصفهان ۱۷۶، ساوه ۱۳۳، شازند ۱۳۷ و کرج ۱۵۴، ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد.

شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index = AQI) معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامتی افراد است که جزئیات آن در پی می آید:

از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط سالم (زرد و حدمجاز استاندارد یا حد سلامت)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک (ارغوانی) تعیین شده‌است.

بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی

طی هفته ای که گذشت، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست مدعی شد: رفع معضل پسماند شمال کشور نخستین اولویت سازمان محیط زیست است. وی وعده داد که تامین حقابه تالاب ها در اولویت های کاری او قرار دارد و باید ریشه خشک شدن دریاچه ارومیه که ارتباط مستقیمی با حقابه دارد، برطرف شود.

همچنین روابط عمومی حفاظت محیط زیست البرز اعلام کرد: یک واحد تولید بتن سیال در محور کرج-چالوس به دلیل آلایندگی و عدم کسب مجوز از محیط زیست با دستور قضایی تعطیل و پلمب شد.

طی روزهای گذشته، در ‌پی برگزاری سومین نشست هماهنگی و برنامه‌ریزی تأمین سوخت زمستانی، اخباری مبنی بر مطرح شدن استفاده حداکثری از نفت کوره یا همان مازوت در نیروگاه‌ها منتشر شد که نگرانی‌های زیادی برای شهروندان شهرها به‌ویژه کلانشهرهایی از جمله تهران نسبت به استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها در فصل زمستان و همزمان با وارونگی دما ایجاد کرده است.

افزون بر این، دادستان عمومی و انقلاب مرکز گیلان از رسیدگی قضایی به موضوع پسماند سراوان در دادسرای عمومی و انقلاب رشت خبر داد و گفت: پرونده ای در این خصوص تشکیل شده است و تمامی موضوعات مربوطه از جمله تصفیه خانه شیرابه، کود آلی، نیروگاه زباله سوز، قراردادها و نحوه مصرف بودجه اختصاص یافته به پروژه های ذیربط نیز در حال بررسی و رسیدگی قضایی است.

در این هفته جعفر بندی شربیانی، عضو هیات رییسه شورای شهر تهران، با اشاره به وجود سوله‌های غیربهداشتی تفکیک زباله با وضعیتی اسفناک در اطراف تهران، بر لزوم به روز رسانی فرایندهای مربوط به پسماند در شهرداری تهران تاکید کرد.Ω